گیربکسی درواقع ابزاری است که در سیستم انتقال قدرت بهمنظور اعمال تغییر در گشتاور و سرعت به کار میرود. به همین دلیل نیز میان دو بخش اصلی سیستم، یعنی تولیدکننده و مصرفکننده توان نصب میشود. گیربکسهای بسته به عملکرد خود به دودسته کلی کاهنده و افزاینده تقسیم میشوند. یکی از پرکاربردترین گیربکسهای کاهنده، گیربکس حلزونی است که از انواع آن در دستگاههای مختلفی مانند نوار نقاله، دمندهها و… استفاده میشود. یکی دیگر از گیربکسهای پرکاربرد در صنایع، نوع خورشیدی است که در مقایسه با سایر گیربکسهای صنعتی، بالاترین راندمان را دارد.
در ادامه مشخصات، کاربردها و ویژگیهای این دو گیربکس را موردبررسی قرار میدهیم.
گیربکس حلزونی
یکی از پرکاربردترین و رایجترین گیربکسها، نوع حلزونی است که با نام گیربکس ۹۰ درجه نیز شناخته میشود. این نوع نامگذاری به دلیل وجود دندههای ۹۰ درجه یا حلزونی در ساختار آن است که معمولاً از جنس برنج یا فولاد هستند. درواقع قدرت و راندمان گیربکس تا حد زیادی به این دندهها بستگی دارد. در گیربکسهای چینی، ایتالیایی و ایرانی که عموماً از نوع دو دنده هستند، راندمان در حدود ۰.۷ است. این در حالی است که راندمان گیربکسهای آلمانی با ۴ دنده از جنس فولاد آبکاری شده و فسفر برنز، به ۰.۸۵ نیز میرسد. ساختار یک گیربکس حلزونی را ماردون، چرخدنده، شافت، هاب کروی شکل و بلبرینگ تشکیل میدهند. محور و چرخدندههای موجود در این ساختار با یکدیگر درگیر شده و درنهایت، کاهش سرعت و انتقال نیرو میسر میشود.
بیشتر بخوانید: شفت چیست؟ کاربرد انواع شفت؟
گیربکسهای حلزونی انواع مختلف پایهدار، فلنچ دار و هالو شافت را شامل میشوند. این گیربکسها عموماً از یک پوسته چدنی و آلومینیومی بهره میگیرند که در مقابل ارتعاش و لرزشها، مقاومت بالایی دارد. ویژگیها و ساختار منحصربهفرد گیربکس همچنین توانسته است به راهاندازی نرم، صدای کم و نصب آسان آن کمک کند. از دیگر ویژگیها و مزایای گیربکس حلزونی میتوان به تنوع در گشتاور و سرعت و راحتی در نگهداری، تعمیر و سرویس آن اشاره کرد.
اگرچه تنوع کاربردهای گیربکس ۹۰ درجه زیاد است؛ اما عموماً از آن در عملیاتهای سنگین استفاده نمیشود. ازجمله کاربردهای رایج این گیربکس میتوان به استفاده در ماشینآلات، هواکشها، دمندهها، آسیابها، میکسرها، سیستمهای انتقال مواد و… اشاره کرد. صنایع غذایی، صنعت بستهبندی و شیشه پرکنی، نانواییها، معادن، صنعت کاشی و سرامیک و… ازجمله صنایعی هستند که از انواع گیربکسهای ۹۰ درجه بهره میگیرند.
گیربکس خورشیدی
گیربکس خورشیدی یکی از جدیدترین انواع گیربکس صنعتی است که بهمنظور کاهش یا افزایش دور از آن استفاده میشود. در ساختار این گیربکس، ۳ نوع چرخدنده (چرخدندههای سیارهای، رینگی و خورشیدی) وجود دارد که چرخدنده خورشیدی با قرارگیری در مرکز، اصلیترین آنها به شمار میآید. نوع عملکرد هر یک از چرخدندهها درنهایت موجب تغییر عملکرد گیربکس و قرارگیری آن در یکی از حالتهای 5 گانه افزایش سرعت، کاهش سرعت الکتروموتورها، انتقال مستقیم و خلاص میشود. با توجه به اینکه در ساخت گیربکس خورشیدی از متولوژی و فولاد بهره میگیرند، استحکام و مقاومت آن در مقایسه با سایر گیربکسها شهرت یافته است.
گیربکسهای خورشیدی را بر اساس طراحی آنها میتوان به ۴ نوع هالو شفت دار و خروجی چرخدندهای، خطی، مورب و پایهدار تقسیم کرد. این گیربکسها با راندمان بسیار بالای خود شهرت دارند. این محصولات به دلیل برخورداری یک ساختار منحصربهفرد، سروصدا و ارتعاش و لقی بسیار کمی ایجاد میکنند و نگهداری از آنها بسیار راحت است. آcنها همچنین از گشتاور و طول عمر بالایی برخوردارند و با انواع الکتروموتورهای AC-DC سرو (SERVO) کوپله میشوند.
زمانی که صحبت از نسبت تبدیل بالا و نیاز به انتقال ماکسیمم (max) گشتاور در فضاهای محدود باشد، گیربکسهای خورشیدی حرف اول را میزنند. از این محصولات همچنین میتوان در عملکردهایی که به دقت بسیار بالایی نیاز دارند بهره گرفت. افزایش گشتاور ربات، کاهش سرعت رولر پرینتر، صنایع بستهبندی، توربین بادی، خطوط نورد فولاد، میکسر قیر، صنایع آب و فاضلاب و صنایع معدنی، صنایع باربری، صنایع معدن و سیمان، صنایع شیمیایی و پلاستیک و… ازجمله کاربردهای رایج این گیربکس به شمار میآیند.
مقایسه متداول ترین و پر راندمان ترین گیربکس ها
در یک مقایسه کلی میان ساختار و ظاهر دو گیربکس خورشیدی و حلزونی میتوان دریافت که به دلیل کوچکتر و سبکتر بودن نوع خورشیدی، نصب و جابهجایی آن راحتتر و ارزانتر خواهد بود. این گیربکس همچنین فضای کمتری اشغال میکند؛ که این امر در هنگام نصب و تعویض قطعات اهمیت بیشتری پیدا میکند. یکی از مهمترین ویژگیهایی که برای گیربکس خورشیدی برشمردیم، بالا بودن راندمان آن بوده است؛ بهگونهای که در میان تمام گیربکسهای صنعتی، بالاترین راندمان را دارد. این در حالی است که گیربکس ۹۰ درجه به دلیل بهرهگیری از چرخ دهندههای حلزونی، راندمان پایینتری در مقایسه با سایر گیربکسها دارد.
یکی دیگر از تفاوتهای مهم میان دو گیربکس حلزونی و خورشیدی، کاربرد آنها است. همانطور که بیان شد، از گیربکسهای حلزونی عموماً در انجام عملیات سنگین استفاده نمیشود. این در حالی است که گیربکسهای خورشیدی در انواع صنایع سبک و سنگین کاربرد دارند. یکی از ویژگیهای منحصربهفرد گیربکس ۹۰ درجه، امکان استفاده از آنها در صورت بالا رفتن سرعت میان شفتهای محوری متقاطع غیر متقابل است. این امر به قابلیت مطلوب گیربکس در ایجاد نسبت کاهندگی بالاتر میان شفتهای محوری برمیگردد.
معمولاً توصیه میشود برای هردو نوع گیربکس از روش روغنکاری استفاده شود. روغنکاری روشی بسیار مناسب برای کاهش ریسک خرابی، انتقال گرما به محفظه، صدا و اصطکاک چرخدندهها و همچنین افزایش عمر مفید قطعات است. روغنکاری همچنین موجب خنک کاری قطعات و محافظت از چرخدندهها در برابر خوردگی میشود و به همین دلیل در تعمیر و نگهداری هردو نوع گیربکس کاربرد دارد. با توجه به آنچه بیان شد، این دو گیربکس دارای ویژگیها، مشخصات و کاربردهای متفاوتی نسبت به یکدیگر هستند. بااینحال، هر یک از آنها با ویژگیهای منحصربهفرد خود توانستهاند به بخشی از نیازهای صنایع و بازار پاسخ مناسبی ارائه کنند.
اگر نیاز به مشاوره برای انتخاب گیربکس دارید، با ما تماس بگیرید.
2 پاسخ
سلام خسته نباشید
آیا سری NMVR از نوع حلزونی هست؟!
سلام دوست عزیز. بله برای مطالعه بیشتر می توانید به مقاله ” گیربکس حلزونی NMRV ” مراجعه کنید.