الکتروموتورهای جریان مستقیم مانند الکتروموتورهای متناوب از سه بخش اصلی تشکیل شدهاند.
- استاتور
- آرمیچر
- هسته
برای راهاندازی موتورهای جریان مستقیم که به آنها موتورهای جریان دائم هم میگویند لازم است که به استاتور و آرمیچر هر دو برق جریان مستقیم را اعمال نماییم.
بر روی محور آرمیچر تعدادی تیغههای مسی قرار دارد که به نام کلکتور معروف هستند. این تیغهها که تعدادشان متناسب با تعداد کلافهای آرمیچر است به طریقی در امتداد محور نصب شدهاند که تشکیل یکشکل استوانهای را روی محور آرمیچر میدهند بهنحویکه تمام تیغهها نسب به همدیگر و بدنه عایق هستند، دنباله این تیغهها به کلافهای سیمپیچی آرمیچر که بهصورت موجی یا خوابیده هستند اتصال و لحیم شدهاند. کار این کلکتور جمعکردن جریانهای مثبت و منفی است که در نتیجه یکسوساز، هم است. به شکل زیر توجه نمایید.
آرمیچر قطب استاتور
s ثابت N ثابت
باتوجهبه شکل ملاحظه میشود که کلکتور (محل اتصال + و+برق) کاری میکند که همیشه جریان مثبت زیر قطب S استاتور و جریان منفی زیر قطب N استاتور قرار میگیرند و یا برعکس وبا وجود کلکتور این وضعیت ثابت میماند، همانطور که میدانیم کلکتور در ژنراتورها، جریان تولید شده را که در کلافهای آرمیچر بهصورت متناوب تولید میشوند، میگیرد و بهصورت یکسو به بیرون میفرستد، ولی در الکتروموتورهای جریان مستقیم وظیفه کلکتور این است که جریان مستقیمی را که از بیرون به زغالهای آن وصل شده است از طریق تیغههای خود میگیرد و به داخل سیمپیچی آرمیچر میفرستد بهنحویکه قطبهای آرمیچر متناسب با دور آرمیچر تغییر پیدا کنند، یعنی قسمتی از آرمیچر که زیر قطب N استاتور قرار دارد همیشه مثلاًS و قسمت دیگری از آرمیچر که زیر قطب S استاتور قرار میگیرد همیشه N باشد. (باتوجهبه شکل صفحه قبل)
دور الکتروموتور جریان مستقیم قابلکنترل و کموزیاد شدن است، هم از طریق مدار قطبهای استاتور و هم از طریق برق آرمیچر، چنانچه جریان قطبهای استاتور را بهوسیله رئوستا کم کنیم دور موتور، زیاد میشود وبر عکس اگر جریان قطبهای استاتور زیاد شود. دور کم میشود. همچنین اگر جریان آرمیچر را زیاد نماییم. دور زیاد اگر کم نماییم دور کم میشود.
برای عوضکردن گردش یا دور موتورها معمولاً جهت جریان آرمیچر را عوض میکنند البته با تغییر جهت جریان استاتور هم میسر است.
مصرف الکتروموتورهای جریان مستقیم در صنعت کم است به علت اینکه برق جریان مستقیم بهصورت معمول در دنیا وجود ندارد. (تولید برق اصولاً بهصورت متناوب است) و هزینهای اضافی بر معمول لازم است تا یک منبع جریان دائم تهیه شود.
در الکتروموتورهای جریان مستقیم دو نوع مقاومت راهانداز وجود دارد یکی رئوستایی که در مسیر آرمیچر بهصورت سری قرار میگیرد به نام مقاومت راهانداز و دیگری رئوستایی که در مسیر قطبهای استاتور بهصورت سری قرار دارد به نام مقاومت تنظیم دور .
معمولاً موقع راهاندازی موتورهای جریان مستقیم، لازم است حداکثر ولتاژ مجاز در قطبهای استاتور باشد، زیرا در این حالت جریان راهاندازی آرمیچر به حداقل میرسد و ضمناً دور هم کمتر از مقدار نامی است.
الکترو موتورهای جریان مستقیم از لحاظ سیمپیچی و اتصالات به سه نوع تقسیم میشوند که این سه نوع عبارتاند از:
- الکتروموتورهای سری
- الکتروموتورهای موازی یا شنت
- الکتروموتورهای کمپوند یا (سری موازی)
الکتروموتورهای سری
الکتروموتورهای سری دارای ساختمانی هستند که سیمپیچیهای استاتور و آرمیچر با همدیگر بهصورت سری در مدار قرار میگیرند. طبق شکل زیر:
AB= کلاف آرمیچر
EF= کلاف سری (استاتور)
این نوع موتورها نباید بدون بار روشن شوند، زیرا اگر بدون بار کار کنند؛ چون از نوع سری هستند دور، بینهایت زیاد میشود و ممکن است باعث خطراتی گردد، بنابراین باید همیشه دررابطهبا بار کار کنند. در ضمن برای ارتباط محور موتور با دستگاه یا بار نباید از تسمههای بافتنی استفاده کرد و حتماً لازم است از کوپلینگهای محکم و چرخدنده استفاده نمود؛ زیرا ممکن است تسمه پاره شود و ایجاد خطراتی از نظر زیادشدن دور موتور را سبب میشود.
3 پاسخ
خسته نباشید ممنون به خاطر این مطالب فوق العاده
الکتروموتورهای ترمزدار جریان مستقیم برای بار سبک استفاده میشن یا بار سنگین؟!
سلام، از این الکتروموتورها در وسایلی با بار سبک استفاده میشوند. برای مطالعه بیشتر می توانید به مقاله ” الکتروموتور چیست؟ همه چیز در مورد انواع الکتروموتور ” مراجعه کنید.